Elk jaar organiseert het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve Bewoners (LSA) de Landelijke Bewonersdag. Net als vorig jaar is MEO uitgenodigd om een steentje bij te dragen, onder andere met een ‘Twitterwall’ waarop alle tweets met de hashtag #LBD15 in beeld komen – dat waren er genoeg om ‘trending topic’ op Twitter te worden. Vorig jaar stond de dag in het teken van ‘buurtrechten’, een oproep aan de politiek om bewoners meer mogelijkheden te geven in de wijk te ondernemen. Deze keer is het thema de BewonersAgenda: tien punten die de samenwerking in steden en dorpen moeten bevorderen. Een concept van die Agenda is al klaar; vandaag wordt hij afgemaakt met de bijdrage van de bezoekers. Het is een reactie op de Agenda Stad, een Haags initiatief om gemeenten met elkaar samen te laten werken. Zoals het LSA stelt: “… steden zijn natuurlijk niet alleen maar gemeentelijke organisaties. Steden zijn vooral bewoners!”
Dat gemeentelijke organisaties en bewoners niet altijd op dezelfde lijn zitten, blijkt al bij de opening. Na een optreden van de jonge zanger en rapper Danny Schutten – de week ervoor nog winnaar van het Almeerse Kempenaarfestival – vertelt de 62-jarige docent en journalist Robert Mienstra dat Almeerders helemaal niet trots zijn op hun stad, ondanks de vele voorzieningen en evenementen. Er is weinig over van de pioniersgeest die nodig was om Almere op te bouwen. ‘Als je een idee hebt, stuur gewoon eens een mailtje aan de wethouder!’ raadt hij het publiek aan.
Ook PvdA-politicus Pieter Hilhorst mist de burger in de politiek; terwijl hij juist voor diezelfde burger de politiek in wilde. ‘Dat mijn politieke carrière is mislukt, is dan ook jullie schuld’ zegt hij, waarbij niet helemaal duidelijk is waar de grap eindigt en de ernst begint. Volgens Hilhorst hebben we het geloof verloren in de belofte dat ‘wij met elkaar bepalen in wat voor stad, in wat voor land we leven’. Integendeel: we hebben ‘een hekel’ gekregen aan de instanties die bedoeld zijn om ons te helpen. Om in beweging te komen is volgens Hilhorst meer nodig dan iets belangrijk vinden; er moet ook een gevoel zijn dat het moet kunnen lukken. Dat de initiatieven die burgers zelf nemen vaak worden gefrustreerd, is dan ook een probleem.
Joke Bakker, voorzitter van het LSA, laat zich dat geen twee keer zeggen. Daar is de BewonersAgenda voor, om de politiek duidelijke handvatten te bieden die nodig zijn om de initiatieven van onderop mogelijk te maken. Zij kent immers de energie die verloren gaat, wanneer bewoners tegen onwelwillende organisaties en overheden aanlopen.
Terwijl die energie er genoeg is. Dat blijkt wel uit de programmaonderdelen die de dagvoorzitter, voormalig PvdA-politica Fatima Elatik, opnoemt. Na de lunch zijn er allerlei activiteiten, verdeeld over vier onderdelen. Bij Verrassende ontmoetingen gaat een deel van de bezoekers met de bus naar initiatieven in Almere, zonder te weten waar naartoe. Binnen het centrum zelf is de Bewonersuniversiteit, waar mensen met een hulpvraag of juist met eigen expertise terecht kunnen om kennis te vragen of te delen, rond thematafels als Wonen en zorg, Sport of Vluchtelingen/asielzoekers.
Het onderdeel Knallende kennis behelst verschillende kennissessies op plekken binnen het sportcentrum, zoals in het spelershome of in de kleedkamer. In de skybox verzorgen Joop de Boer en Bas Sala de sessie Speelruimte in betonnen stad. Joop de Boer is van Pop-up City en verzamelt allerlei initiatieven van ‘urban hacking’ – kleine illegale interventies in een stad: van een cocktailbar van bouwplaten tot een oprolbaar fietspad. Het zijn allemaal leuke, grappige dingetjes die het leven in een stad net even interessanter en onvoorspelbaarder maken.
De meeste voorbeelden van urban hacking zijn echter wel tijdelijk. Ontwerper Bas Sala vindt het belangrijk om ook projecten te starten die een langere houdbaarheidsdatum hebben, zoals in zijn eigen wijk Feijenoord in Rotterdam. Door zelf met plannen te komen om het in de wijk gelegen Hefpark met een nieuw ontwerp veiliger te maken, hiervoor draagvlak bij de bewoners te zoeken en daarna financiering bij de gemeente te vragen, heeft hij samen met de buurt het park succesvol een nieuw gezicht gegeven; onder andere met een plein met zitjes, een tuin en een BMX-parcours.
Elders in het complex vinden de Bewonersdeals plaats, waar bewonersgroepen en professionals met elkaar afspraken maken. Ook minister Plasterk komt even langs: om een deal te maken over passende wet- en regelgeving én – het allerleukste – even hard op de gong te slaan dat de deal gemaakt is. Niet alleen gaan deals over heel concrete afspraken als een kennisnetwerk starten over economische functies van een buurthuis, zoals Sandra Dias Dos Santos van BewonersBedrijven Zaanstad vertelt, maar ook over manieren om met elkaar om te gaan, zoals ‘benader elkaar als partner’, ‘maak gebruik van de interne kennis in de wijk’ en ‘altijd doorgaan, ook als de weg lang en kronkelig is’. Bewoners en organisaties die bij de deals aan willen haken, niet getreurd: via de website kan dat alsnog.
Aan het eind van de dag is de BewonersAgenda definitief, met de volgende tien punten:
- Professionele samenwerking
- Hou het lokaal
- Een open overheid
- Passende wet- en regelgeving
- Maatschappelijk aanbesteden
- Toegang tot geld
- Beschikking over gebouwen
- Plannen voor de eigen buurt
- Zelfgekozen ondersteuning
- Samen leren
Een toelichting op deze punten is te vinden op de website van de BewonersAgenda. De agenda is ook te ondertekenen en inmiddels hebben ruim zestig mensen – die tientallen organisaties vertegenwoordigen – dat al gedaan. De oproep is echter niet alleen aan organisaties, maar aan iedereen. Zodat de hele samenleving een krachtige stem kan laten horen: de doe-democratie is belangrijk, maar we hebben ook het gevoel dat die kan lukken!